In mei 2009 gaf Benjamin Netanyahu in Washington zijn gastheer Barack Obama een boek cadeau: ‘The Innocents Abroad’ van Mark Twain. De Amerikaanse auteur had dit reisverslag in het kader van zijn wereldreis in 1867 geschreven. Het hoogte­punt van die reis was zijn tocht dwars door het heilige land. Twains belevenissen in Eretz Israël.Zijn beschrijvingen van de landschappen en dorpen daar, geven een fascinerend beeld van de situatie zoals die aan het eind van de negentiende eeuw was. Hij stuurde tijdens zijn reis steeds een column naar huis, die dan door de Amerikaanse pers werd gepubliceerd. ‘The Innocents Abroad’ werd in Amerika direct een bestseller.

Intussen zijn we meer dan een eeuw verder. Mark Twains beschrijving van het heilige land is heel anders dan de beschrijving van een Bijbellezer of een pelgrim die het heilige land in die tijd bezocht. Het boek is humoristisch geschreven, maar ook sarcastisch en af en toe zelfs vulgair. Van alle verwaarloosde landen was het toenmalige Palestina onder Ottomaans gezag, er misschien wel het slechtst aan toe.

De globetrotter beschrijft kale heuvels, fletse kleuren, een onontgonnen kaal land vol moerassen en zonder mensen. Hij hield het Ottomaanse rijk verantwoordelijk voor de troep en de armoede. Hij beschrijft dalen die eruit zien als onaantrekkelijke woestenijen, met nauwelijks enige begroeiing. Alles ziet er droog en verlaten uit. Het landschap dat hij omschrijft, straalt verdriet en vertwijfeling uit. Israël zag er toen uit als een land zonder hoop en zonder hart.

Mark Twains beschrijving is authentiek en geeft een indruk van hoe het land er anderhalve eeuw geleden uitzag. In tegenstelling tot christenen en Joden droomde de auteur helemaal niet van een historische gebeurtenis waarin de verstrooide kinderen van Israël weer naar hun thuisland zouden terugkeren.

Zij vonden in het droge land water, en de lege dalen en de woestijn werden weer groen en vruchtbaar. Het volk Israël en de zionistisch beweging hebben de wildernis bedwongen. Het troosteloze land werd weer beplant en in het land Israël wordt weer gelachen, en is er hoop en welvaart.

De auteur was verrast over de verwaarloosde en soms verwoeste staat waarin hij de heilige plaatsen van Joden en christenen, waarover in de Bijbel staat geschreven, aantrof. Dat is allemaal anders geworden na de terugkeer van de Joden en de stichting van de staat. Israël herstelde en rehabiliteerde die plaatsen, en gaf ze weer aanzien. Sindsdien is er gods­dienst­vrij­heid voor alle religies. Het heilige land is nu een oord waar pelgrims van alle religies welkom zijn, en waar de heilige plaatsen kunnen worden bezocht.

De grote tegenstelling tussen de sombere realiteit die Mark Twain aantrof, en de beschrijving van het land in de Bijbel, maakten dat Twain nogal cynisch over zijn reis door Israël schreef. Hij benadrukte hoe ellendig en lelijk het land eruitzag. Maar andere pelgrims en reizigers uit die tijd hebben, ondanks de deplorabele toestand van het land, met religieus enthousiasme de in de Bijbel beschreven plaatsen bezocht en beschreven. Zij geloofden dat het land Israël in de toekomst weer zou opbloeien en vol leven zou zijn, zoals de profeten uit de Bijbel het hebben beschreven.

Dit artikel verscheen in zijn geheel in het aprilnummer van het Israel Today Magazine. Klik hier voor een abonnement.